Rozwód a długi małżonków

Osoby, które się rozwiodły często proszą mnie o pomoc w rozliczeniu długów zaciągniętych na budowę wspólnego domu albo zakup wspólnego mieszkania. Najczęściej problem dotyczy zobowiązań zabezpieczonych hipoteką i jedynie częściowo spłaconych.
Jeżeli dług został zaciągnięty przez oboje małżonków, to jego spłacenie w całości albo w części z majątku wspólnego w czasie trwania wspólności ustawowej nie powoduje żadnych rozliczeń między małżonkami. Natomiast w przypadku spłaty długu w całości lub w części po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej (np. na skutek rozwodu albo zawarcia umowy majątkowej małżeńskiej bądź orzeczenia sądu) małżonek, który spłacił taki dług może żądać rozliczenia. Do takiej sytuacji dochodzi dość często po rozwodzie, gdyż umowy kredytowe na sfinansowanie mieszkania są najczęściej zawierane na 25 bądź więcej lat. Małżeństwo ustaje, ale kredyt trzeba spłacać nadal.
W sytuacji gdy długi wiążą się z majątkiem wspólnym np. kredytem zaciągniętym na wspólne mieszkania i część długu zostanie spłacona przez małżonka po rozwodzie, to rozliczenie następuje w oparciu o odpowiednie stosowanie art. 207 k.c. Takie roszczenie o zwrot połowy spłaconego kredytu stosowanie do art. 686 kpc w zw. z art. 567 par. 3 kpc podlega rozpoznaniu w sprawie o podział majątku wspólnego. Małżonek ma prawo do zwrotu od drugiego małżonka połowy spłaconego przez sobie długu. Zatem przy rozpoznaniu wniosku o podział majątku wspólnego można złożyć wniosek o rozliczenie tak dokonanych nakładów na majątek wspólny. Takie rozliczenie jest także możliwe bez wnoszenia sprawy o podział majątku wspólnego np. w procesie o zapłatę.
Uwaga! W postępowaniu o podział majątku wspólnego nie można ze skutkiem wobec wierzyciela zwolnić z zobowiązania jednego małżonka i obciążyć tym obowiązkiem drugiego. Często słyszę pytanie: Czy sąd może byłego małżonka zwolnić od obowiązku spłaty takiego wspólnego długu zaciągniętego na sfinansowanie wspólnego mieszkania? Niestety sąd nie może tego uczynić. W takiej sprawie nie można stosować art. 30 par. 2 zd. 1 krio, który stanowi, że „Z ważnych powodów sąd może na żądanie jednego z małżonków postanowić, że za powyższe zobowiązania odpowiedzialny jest tylko ten małżonek, który je zaciągnął.” Przepis ten bowiem dotyczy tylko zobowiązań związanych z zaspokojeniem zwykłych potrzeb rodziny (tj. normalnych, codziennych potrzeb rodziny np. zakup żywności) i nie obejmuje należności związanych z zakupem nieruchomości. W praktyce sądowej zdarza się, że sąd dopuszcza możliwość zawarcia ugody między małżonkami, w której jeden z byłych małżonków zobowiązuje się wobec drugiego, że spłaci kredyt mieszkaniowy samodzielnie. Taka umowa wywoła jednak jedynie skutek tylko między osobami, które umowę zawarły i nie wpływa na sytuację wierzyciela- chyba, że wyraziłby na to zgodę. Wówczas można zastosować instytucję zwolnienia z długu art. 519 par. 2 pkt 2 kc (bank może, ale nie musi wyrazić zgody na spłatę kredytu tylko przez jednego z małżonków zawierających umowę kredytową).

http://www.radca-poznan.eu

 

 

Uzupełniający podział majątku wspólnego

Do mojej kancelarii zgłosiła się Klientka, która odkryła, że mąż zataił przed nią istnienie rachunku bankowego, na którym nadal znajdują się znaczne oszczędności zgromadzone w trakcie trwania związku małżeńskiego. Ujawnienie tego konta nastąpiło już po przeprowadzonym podziale majątku wspólnego.
W takiej sytuacji należy złożyć do sądu wniosek o uzupełniający podział majątku wspólnego ograniczony do środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku bankowym. Nie należy składać pozwu o zapłatę, gdyż kwestie związane z podziałem majątku dorobkowego małżonków, po ustaniu łączącej ich wspólności majątkowej, mogą zostać rozstrzygnięte tylko i wyłącznie w trybie postępowania nieprocesowego.
Zgodnie z ugruntowanym stanowiskiem Sądu Najwyższego, jeżeli okaże się że prawomocne postanowienie o podziale majątku wspólnego nie objęło wszystkich istotnych składników majątku wspólnego, każde z byłych małżonków może wystąpić w odrębnym postępowaniu o przeprowadzenie podziału co do składników, które nie zostały uwzględnione w orzeczeniu działowym (vide : uchwała Sądu Najwyższego z dnia 28 sierpnia 1986 r., III CZP 47/86, OSNC 1987/8/114, orzeczenie Sądu Najwyższego z 14 lipca 1983 r., IV RC 282/83, Lex Polonica nr 315552). Dopuszczalność przeprowadzenia podziału uzupełniającego wynika również z art. 1038 k.c. w zw., z art. 46 krio.
Prekluzja tj. wyłączenie możliwości wystąpienia przed sądem z nowymi roszczeniami po dokonanym podziale majątku, dotyczy jedynie roszczeń z art. 567 § 1 k.p.c. i art. 618 § 1 k.p.c. (np. : żądania ustalenia nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym, wydatków, nakładów i innych świadczeń z majątku wspólnego na rzecz majątku osobistego lub odwrotnie, sporów co do własności poszczególnych składników majątku), natomiast nie dotyczy składników majątku wspólnego, w tym zakresie jest możliwe złożenie wniosku o uzupełniający podział majątku wspólnego.

www.radca-poznan.eu

 

Budowa domu na gruncie małżonka – rozliczenie nakładów w sprawie o podział majątku wspólnego

Kilka dni temu zgłosiła się do mnie klientka z prośbą o poradę prawną. W trakcie trwania małżeństwa zbudowała wspólnie z mężem dom, a obecnie toczy się sprawa o podział majątku wspólnego. Jej były mąż podniósł, że dom stanowi jego majątek osobisty i nie podlega podziałowi, co bardzo zaskoczyło klientkę. Po sprawdzeniu dokumentów okazało się, że działka, na której postawiono dom została nabyta w trakcie trwania małżeństwa, ale niestety w drodze umowy darowizny zawartej tylko między byłym mężem klientki a jego rodzicami. Zgodnie z kodeksem rodzinnym i opiekuńczym ( art. 33 pkt 2) nieruchomość stanowiła więc majątek osobisty małżonka, a ponieważ w naszym prawie obowiązuje zasada, że wszystko co znajduje się na gruncie (poza pewnymi wyjątkami), jest własnością właściciela gruntu, to wybudowany dom jest także tylko jego własnością.

Pojawiła się więc kwestia związana z rozliczeniem nakładów, ponieważ dom budowano od fundamentów ze środków pochodzących z majątku wspólnego (wynagrodzenia za pracę oraz kredytu spłacanego przez małżonków).

W postępowaniu o podział majątku wspólnego małżonek, który wspólnie ze swym współmałżonkiem dokonał budowy na gruncie stanowiącym majątek odrębny tego współmałżonka może żądać:

a) zasądzenia na jego rzecz stosownej kwoty pieniężnej, odpowiadającej części wartości nakładu stosownie do przysługującego mu udziału w majątku wspólnym,

b) przyznania mu innych przedmiotów odpowiadających wartościowo tej kwocie,

c) przeniesienia własności udziału w części nieruchomości zajętej pod budynek wzniesiony kosztem majątku wspólnego, odpowiadającej jego udziałowi w majątku wspólnym ( zob. uchwałę SN z dnia 11 marca 1985 r., sygn. akt III CZP 7/85, OSNC rok 1985, nr 11, poz. 170), por. uzasadnienie uchwały SN z dnia 18 stycznia 1982 r., III CZP 54/81- OSNCP 1982, z. 5-6, poz. 71).

Dwa pierwsze żądania (lit. a i b) znajdują podstawę prawną w przepisie art. 45 KRO, żądanie ostatnie zaś (lit. c) – w przepisie art. 231 § 1 KC.

To jakie żądanie zostanie uwzględnione przez sąd zależy od okoliczności sprawy.

www.radca-poznan.eu