Osoby, które się rozwiodły często proszą mnie o pomoc w rozliczeniu długów zaciągniętych na budowę wspólnego domu albo zakup wspólnego mieszkania. Najczęściej problem dotyczy zobowiązań zabezpieczonych hipoteką i jedynie częściowo spłaconych.
Jeżeli dług został zaciągnięty przez oboje małżonków, to jego spłacenie w całości albo w części z majątku wspólnego w czasie trwania wspólności ustawowej nie powoduje żadnych rozliczeń między małżonkami. Natomiast w przypadku spłaty długu w całości lub w części po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej (np. na skutek rozwodu albo zawarcia umowy majątkowej małżeńskiej bądź orzeczenia sądu) małżonek, który spłacił taki dług może żądać rozliczenia. Do takiej sytuacji dochodzi dość często po rozwodzie, gdyż umowy kredytowe na sfinansowanie mieszkania są najczęściej zawierane na 25 bądź więcej lat. Małżeństwo ustaje, ale kredyt trzeba spłacać nadal.
W sytuacji gdy długi wiążą się z majątkiem wspólnym np. kredytem zaciągniętym na wspólne mieszkania i część długu zostanie spłacona przez małżonka po rozwodzie, to rozliczenie następuje w oparciu o odpowiednie stosowanie art. 207 k.c. Takie roszczenie o zwrot połowy spłaconego kredytu stosowanie do art. 686 kpc w zw. z art. 567 par. 3 kpc podlega rozpoznaniu w sprawie o podział majątku wspólnego. Małżonek ma prawo do zwrotu od drugiego małżonka połowy spłaconego przez sobie długu. Zatem przy rozpoznaniu wniosku o podział majątku wspólnego można złożyć wniosek o rozliczenie tak dokonanych nakładów na majątek wspólny. Takie rozliczenie jest także możliwe bez wnoszenia sprawy o podział majątku wspólnego np. w procesie o zapłatę.
Uwaga! W postępowaniu o podział majątku wspólnego nie można ze skutkiem wobec wierzyciela zwolnić z zobowiązania jednego małżonka i obciążyć tym obowiązkiem drugiego. Często słyszę pytanie: Czy sąd może byłego małżonka zwolnić od obowiązku spłaty takiego wspólnego długu zaciągniętego na sfinansowanie wspólnego mieszkania? Niestety sąd nie może tego uczynić. W takiej sprawie nie można stosować art. 30 par. 2 zd. 1 krio, który stanowi, że „Z ważnych powodów sąd może na żądanie jednego z małżonków postanowić, że za powyższe zobowiązania odpowiedzialny jest tylko ten małżonek, który je zaciągnął.” Przepis ten bowiem dotyczy tylko zobowiązań związanych z zaspokojeniem zwykłych potrzeb rodziny (tj. normalnych, codziennych potrzeb rodziny np. zakup żywności) i nie obejmuje należności związanych z zakupem nieruchomości. W praktyce sądowej zdarza się, że sąd dopuszcza możliwość zawarcia ugody między małżonkami, w której jeden z byłych małżonków zobowiązuje się wobec drugiego, że spłaci kredyt mieszkaniowy samodzielnie. Taka umowa wywoła jednak jedynie skutek tylko między osobami, które umowę zawarły i nie wpływa na sytuację wierzyciela- chyba, że wyraziłby na to zgodę. Wówczas można zastosować instytucję zwolnienia z długu art. 519 par. 2 pkt 2 kc (bank może, ale nie musi wyrazić zgody na spłatę kredytu tylko przez jednego z małżonków zawierających umowę kredytową).
Prawo rodzinne 